تعاریف متعددی از استاندارد وجود دارد که ھر چند در کلام متفاوت ولی معنی و مفهوم یکسانی دارد . استاندارد مفهومی است که می تواند نشان دھنده انسجام و انضباط فعالیت ھای فکری ، علمی ، فنی و فرهنگی جامعه باشد .
استاندارد در معنای اعم خود مترادف با نظم است و استاندارد سازی مترادف با تنظیم و به نظم کشیدن است . یکی از جامع ترین تعاریف می گوید : “استاندارد یعنی نظمی مبتنی بر نتایج ثابت علوم ، فنون و تجارت بشری که به صورت مقررات و نظام ھایی به منظور ایجاد هماهنگی و وحدت رویه ، افزایش میزان تفاھم ، تسهیل ارتباطات ، توسعه صنعت ، صرفه جویی در اقتصاد ملی و حفظ سلامت و ایمنی عمومی به کار گرفته می شود.”
ايزو مخفف نام سازمان استانداردسازي بین المللي است، كه به دلیل آنكه اين نام مخفف در زمان ھاي مختلف فرم متفاوت داشت تصمیم گرفته شد از واژه اي واحد صرف نظر از نام آن در ھر
كشور استفاده شود. براي اين منظور واژه يوناني SOSبه معني برابر و يكسان در نظر گرفته شد كه فرم خلاصه آن ISOاست. سايت اين سازمان با آدرس WWW.ISO.ORGقابل دسترسي است.سازمان ايزو تا كنون 33٥٠٠استاندارد را تدوين كرده است.
مخفف نام کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک است و تدوین استانداردھای الکتریکی و الکتروتکنیکی را به عهده دارد.
استاندارد یعنی نظم و قانون:
استاندارد موضوعات گوناگونی را در بر می گیرد . ھرچیزی در حیطه ی فکر و عمل انسان قابل استاندارد کردن است . بنابراین استاندارد ھا تنها مربوط به کالا نمی شوند ، بلکه بسیاری از خدمات را نیز شامل می شوند . باید پذیرفت ھر کالا و یا ھر نوع خدماتی باید در یک چارچوب مشخص ارایه شود و این چارچوب ھا را می توان با استاندارد تعریف کرد.استانداردسازي(Standardization)
استانداردھا پایه ھای علمی و فنی معتبری در جهت کمک به تدوین قوانین مربوط به بهداشت، ایمنی و محیط زیست را فراهم نموده و ھمچنین زمینه رشد اقتصادی را مهیا می سازند.- استانداردھای بین المللی که حاصل توافق جهانی ھستند و به عنوان مراجع مھم فنی شناخته می شوند وبا تعریف ویژگی ھایی از محصولات و خدمات در بازارھای جھانی پایه ای برای تصمیمات درست در ھنگام توسعه زیز ساخت ھا محسوب می گردند.
- استانداردھا زمینه ای شفاف و یکسان برای رقابت در بازارھای داخلی و خارجی ایجاد می کنند.
- با استفاده از استانداردھا ،تولید کنندگان می توانند محصولات و خدمات خود را در حد قابل قبول تولید و ارائه نمایند.
- رقابت ھای فنی وسیع ایجاد شده بر پایه استانداردھا دامنه انتخاب مشتریان را گسترش می دھد و آنان ، از اثرات رقابت ایجاد شده بین تولیدکنندگان سود می برند.
- انطباق محصولات و خدمات با استانداردھا ، تضمینی برای کیفیت ، ایمنی و افزایش اعتماد مصرف کنندگان است ،در نتیجه استانداردھا می توانند کیفیت زندگی را تضمین کنند.
- استانداردھا در کیفیت ھوا ، آب ،خاک و انتشار گازھا و تشعشعات برای حفظ محیط زیست تاثیر دارد وبطور کلی استفاده از استانداردھا کیفیت زندگی را ارتقاء می بخشد.
استاندارد بین المللي (InternationalStandard)
استاندارد بین المللي مدركي است كه با توافق نظر و تصويب گروه ھاي مربوطه تمامي كشورھاي عضو براي دستیابي به نظم بهینه در زمینه اي معین باهدف ارتقاي منافع جامعه برمبناي نتايج تثبیت شده علمي فناوري و تجربه تهیه مي شود.ايزو(ISO) (International Organization forStandardization)
ايزو مخفف نام سازمان استانداردسازي بین المللي است، كه به دلیل آنكه اين نام مخفف در زمان ھاي مختلف فرم متفاوت داشت تصمیم گرفته شد از واژه اي واحد صرف نظر از نام آن در ھر
كشور استفاده شود. براي اين منظور واژه يوناني SOSبه معني برابر و يكسان در نظر گرفته شد كه فرم خلاصه آن ISOاست. سايت اين سازمان با آدرس WWW.ISO.ORGقابل دسترسي است.سازمان ايزو تا كنون 33٥٠٠استاندارد را تدوين كرده است.
استانداردھا در كشورھاي صنعتي
تعداد استانداردها كشورھاي صنعتي تا پايان سال٢٠٠٥و علامت اختصاري آنھا به صورت ذيل مي باشد: انگلیس:BSI٢٥٧٩٣، فرانسه:AFNOR٣١٠٠٠، آلمان:٢٩٥٨٣(DIN)، آمريكا:٩٩١٥(ANSI) ،چین:٢٠٦٨٨، ژاپن:٩٧٠٢(JIS)، ايتالیا:٢٠٠٠(UNI)Member Bodies بالاترين مرجع استانداردسازي در كشور است كه حق راي كامل براي ھر كمیته فني ايزو را دارد.Correspondent Members
عضویت مكاتبه اي در مورد كشورھایي است که فعالیت استانداردسازي آنھا كامل نشده است. این اعضا نمي توانند در كار فني و همچنین در سیاست گذاري سازمان ایزوشركت فعال داشته باشند ولي حق آگاهی ازفعالیت ھاي ایزو را دارند.Subscriber Members
گروهی است با عنوان مشترك شده، اين گروه در مورد كشورھايي است كه از نظر اقتصادي درآمد پايیني دارند و ھزينه عضويت كمتري نسبت به بقیه پرداخت مي كنند ولي در تماس با سازمان ايزو ھستند.Member
اعضا به دو دسته فعال و ناظر تقسیم مي شوند،عضوھاي فعال (Participating)عضوھايي ھستند كه در كار كمیته فني يا زير كمیته مشاركت فعال دارند و پاسخ به پرسش ھاي ايزو به طور رسمي براي آنھا ارسال مي شود و راي يه پیش نويس مدارك ايزو براي آنھا اجباري است.عضو ناظر(Observer)عضوھايي ھستند كه مشاركت در كار كمیته فني و يا كمیته فرعي و پاسخ به مدارك ايزو براي آنھا الزامي نیست و آراي آنھا براي راي گیري محاسبه نمي شود. ولي مدارك ايزو براي آنھا جھت اطلاع ارسال مي شود.Liaison Member
سازمان ھاي بین المللي كه نقش مؤثري در كار كمیته فني و يا كمیته فرعي دارند مي توانند عضويت اشتراكي داشته باشند. اين ارتباط مي تواند بین كمیته ھايفني مختلف و يا زير كمیته ھا نیز باشد.Technical Committee
كمیته فني گروه فني است كه كار تدوين استانداردھا در زمینه اي خاص را بر عھده دارد و مسئول برنامه ريزي و پايش كار فني است.فرآيند پذيرش و توافق نظر میان اعضا در مورد موضوع كاري خاص از ديگر مسئولیت ھاي ديگر كمیته فني است.درھر كمیته فني موضوع ھاي كاري بر مبناي طبقه بندي خاصي در پوشش چند كمیته فرعي قرار مي گیرد.ھر كمیته فني داراي يك دبیرخانه، ريیس و دبیر است.ILAC: International Laboratory Accreditation Cooperation
كمیته بین المللي تايید صلاحیت آزمايشگاھي، يك سازمان ھمكاري بین المللي طرح ھاي مختلف تايید صلاحیت آزمايشگاه ھاست و در سراسر جھان اجرا مي شود. ILAC یك اتحاديه بین المللي مھم براي توسعه روش ھاي اجرايي و فعالیت ھاي تايید صلاحیت آزمايشگاه ھا و در ارتقا تايید صلاحیت آزمايشگاه ھا به عنوان ابزاي براي تسھیل تجارت كمك به توسعه سیستم ھاي تايید صلاحیت و شناسايي امكانات آزمون صلاحیت دار در سراسر دنیا نقش عمده دارد.IAF:International Accreditation Forum
مخفف نام مرجع بین المللي تايید صلاحیت است.IAS:Iran Accreditation System
نظام تايید صلاحیت ايران است كه به منظور ايجاد نظام مستقل براي ثبات و كارايي بیشتر فعالیت ھاي تايید صلاحیت و برآورده ساختن الزامات بین المللي ايجاد شده و به ارائه خدمات مربوط به تايید صلاحیت مي پردازد. رسالت نظام مذكور برحصول اطمینان از عملكرد مناسب و صحیح سازمان ھاي ارزيابي كننده انطباق،ترويج و درك بھتر روش ھاي تايید صلاحیت و روش ھاي گواھي كردن انطباق و فوايدي كه در نتیجه اعمال اين روش ھا در زمینه كیفیت محیط زيست و ايمني براي ھمه طرفھاي ذينفع اعم از تولید كنندگانو مصرف كنندگان حاصل مي گردد استوار شده است.IEC: Electronical Commission International
مخفف نام کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک است و تدوین استانداردھای الکتریکی و الکتروتکنیکی را به عهده دارد.